Bazat e Programimit - Java 1

Kompjuteri

Pajisje e cila kryen punë të dobishme.

• Procesori - kryen punë
• Memoria - mban në mend
• Hyrja/Dalja - komunikon me botën

Programi

Një varg urdhërash që ekzekutohen (ndjeken) nga kompjuteri.

• Word, Excel, PowerPoint
• Google Chrome, Mozilla Firefox
• Visual Studio
• Me mijëra tjera…

Programet shkruhen përmes gjuhës programuese.

Gjuha programuese është urë lidhëse mes programerit dhe kompjuterit.

Sikur gjuhët e njerëzve, gjuhët programuese i kanë rregullat dhe karakteristikat e veta.

Kompajlleri

Kompajlleri është program i cili përkthen gjuhën programuese në gjuhë të makinës.

Gjuha e makinës është varg i njësheve dhe zerove.

Secili program ka:

1. Pikën e nisjes main
2. Hyrjen dhe daljen standarde

main paraqet pikën nga e cila fillon ekzekutimi i urdhërave.

Programi përfundon kur ekzekutohen të gjithë urdhërat që gjenden në main.

Kur përfundon ekzekutimi i main, programi kthen një numër për ta treguar statusin e gabimit - error code

• Vlera 0 tregon që nuk ka pasur gabim
• Vlerat tjera tregojnë që ka pasur gabim

Shumicën e rasteve do ta vendosim statusin 0.

Si duket main në gjuhën programuese C++?

int main() {
  return 0;
}

Ky program nuk bën asgjë. Vetëm ekzekutohet dhe tregon që është ekzekutuar me sukses.

Anatomia e programit

Bllok quhet një varg i urdhërave.

Në C++ blloku i urdhërave mbështjellet në kllapa gjarpërore.

{
  urdher;
  urdher;
  urdher;
  return 0;
}

Urdhërat brenda bllokut ndahen me pikëpresje.

Hapësirat dhe rreshtat e rinj nuk kanë rëndësi. Ato përdorën për ta bërë kodin më të lexueshëm.

int - Shkurtesë për integer (shqip: numër i plotë)

Tregon që main (programi) kthen një numër të plotë - error code.

Blloku hyrës gjithmonë duhet ta ketë emrin “main”.

Në të ardhmën do të krijojmë edhe blloqe tjera - funksione. Për fillim do të merremi vetëm me main.

Në kllapa futen parametrat, por për main nuk na nevojiten. Prandaj lihen të zbrazëta.

Do të shpjegohen më vonë më detajisht.

int main() {
  return 0;
}

Urdhëri return 0; ka kuptimin “kthe zero” - programi i ekzekutuar nuk ka gabim.

Me kohën do të mësojmë urdhëra tjerë.

Komenti na lejon të shkruajmë shpjegime ose shënime tjera në kod.

int main() {
  // Rreshti në vijim kthen statusin 0.
  return 0;
}

Kompajllerit nuk i intereson për komente - ato injorohen.

Komentet shkruhen në dy mënyra.

Mënyra e parë është me //

int main() {
  return 0; // Ky tekst injorohet nga kompajlleri.
  // Edhe ky tekst injorohet.
}

Kur vendoset sekuenca //, gjithçka pas saj në atë rresht injorohet.

Mënyra e dytë për komente

int main() {
  /* Ky koment shtrihet
  në disa rreshta. */
  return 0;
}

Komenti vendoset brenda sekuencës /* ... */.

Kjo mënyrë e lejon komentin të shtrihet në disa rreshta.

Hyrja dhe dalja

Më herët u cek që programi ka hyrjen dhe daljen standarde.

Hyrja mundëson leximin e informacionit/tekstit.

Dalja mundëson shkruarjen e informacionit/tekstit.

Zakonisht hyrja dhe dalja janë të lidhura me dritaren e terminalit. Hyrja jepet përmes tastierës.

Në C++, hyrja dhe dalja standarde gjenden në librarinë iostream.

stream ka kuptimin e rrjedhës - burimi i informacionit ose rrjedha e informacionit.

Hyrja standarde është objekti std::cin

Dalja standarde është objekti std::cout

• std - standard
• cin - character input
• cout - character output

Nga std::cin lexohet me operatorin >>

std::cin >> x;

Kjo ka kuptimin

Teksti i lexuar nga tastiera ruhet në $x$.

Në std::cout shkruhet me operatorin <<

std::cout << "Pershendetje";

Kjo ka kuptimin

Teksti “Pershendetje” shfaqet në ekran.

Shembulli i plotë

#include <iostream>

int main() {
  std::cout << "Pershendetje";
  return 0;
}

Pas ekzekutimit, në dritare shfaqet

Pershendetje

Rreshti #include <iostream> ka kuptimin:

Përfshije librarinë iostream, pasi që programi im ka nevojë të shkruajë ose të lexojë nga hyrja/dalja.

#include <iostream>

int main() {
  std::cout << "Pershendetje";
  return 0;
}

#include <iostream>

int main() {
  std::cout << "Pershendetje";
  return 0;
}

Programi i sipërm mund të shkruhet si më poshtë:

#include <iostream>
using namespace std;

int main() {
  cout << "Pershendetje";
  return 0;
}

using namespace std; e largon nevojën e shkruarjes së parashtesës std:: çdo herë që dëshirojmë të komunikojmë me cin ose cout.

#include <iostream>

int main() {
  std::cout << "Pershendetje!\n";
  std::cout << "Mire se vini.";
  return 0;
}

Në ekran shfaqet:

Pershendetje!
Mire se vini.

#include <iostream>
using namespace std;

int main() {
  cout << "Pershendetje!\n";
  cout << "Mire se vini.";
  return 0;
}

Në ekran shfaqet:

Pershendetje!
Mire se vini.

Teksti në shembujt e kaluar u fut në thonjëza.

"Pershendetje"

Kjo është e nevojshme për ta dalluar urdhërin nga teksti i zakonshëm.

cout << "return 0;"; // Çfarë shfaqet në ekran?

Në tekst që shkruhet në kod, nuk kemi mundësi të vendosim rresht të ri duke shtypur enter.

Për të treguar që në tekst gjendet rreshti i ri, përdoret karakteri special \n, ku n e ka kuptimin “newline”.

cout << "Pershendetje!\nMire se vini.";

Në ekran shfaqet:

Pershendetje!
Mire se vini.

Ekzistojnë disa karaketere tjera speciale. Karakteret që fillojnë me \ kanë kuptim të veçantë.

Dhe tjera…

Shembull

// Importo librarinë iostream.
#include <iostream>
using namespace std;

// Pika hyrëse e programit.
int main() {
  cout << "Rreshti i pare" << "\n" << "Rreshti i dyte";
  return 0;
}

Rezultati në ekran

Rreshti i pare
Rreshti i dyte

Siç po shihet më lartë, mund të lidhen operatorët << njëri pas tjetrit.

Tipet e të dhënave

Ekzistojnë disa lloje të të dhënave. Kryesoret:

Ushtrime

Instalimi i Visual Studio

1. Vizitojmë faqen visualstudio.microsoft.com.
2. Te Visual Studio IDE, e zgjedhim Community 2017.
3. Klikojmë butonin dhe presim deri të shkarkohet.
4. Ndjekim hapat e instalimit, dhe sigurohemi që kemi zgjedhur opsionin Desktop development with C++ gjatë instalimit.

Krijimi i projektit

1. Hapim Visual Studio.
2. Shkojmë te File > New > Project.
3. Te lista e gjuhëve, kërkojmë gjuhën Visual C++.
4. Te lloji i projektit, e kërkojmë njërën nga këto:
   • Për Visual Studio 2017, e zgjedhim Windows Desktop Wizard.
   • Për versione më të vjetra, e zgjedhim Win32 Project.
5. E vendosim emrin e projektit, psh. Ushtrimi1.
6. Te lokacioni i projektit, e zgjedhim dosjen ku dëshirojmë ta ruajmë projektin. Këtë e bëjmë duke shtypur butonin Browse....
7. E shtypim OK.
8. Na shfaqet dritarja për të konfiguruar projektin.
   • E zgjedhim opsionin Empty Project
   • Tek Application type e zgjedhim Console Application
9. Shtypim OK.

Krijimi i fajllit burimor

1. Pasi ta kemi hapur projektin, në anën e djathtë e shohim Solution Explorer.
   • Nëse nuk e shohim, shkojmë te View > Solution Explorer për ta shfaqur.
2. Te projekti ynë, i shohim katër dosje. Dosjen Source Files e hapim me tastin e djathtë, dhe shkojmë te Add > New Item....
3. Na hapet menyja për krijimin e fajllave. E zgjedhim C++ File (.cpp), dhe ia lëmë emrin sipas dëshirës, psh programi.cpp. E shtypim Add.
4. Te dosja Source Files na shfaqet fajlli i sapo-krijuar. E klikojmë dy herë dhe na shfaqet editori.

Programi fillestar

Në editor, shkruajmë këtë kod:

#include <iostream>
using namespace std;

int main() {
  cout << "Pershendetje" << endl;
  return 0;
}

Pas ekzekutimit shfaqet:

Pershendetje
Press any key to continue...

Ekzekutimi i programit

1. Shkojmë te Debug > Start Without Debugging.
   • Këtë veprim mund ta bëjmë edhe duke shtypur Ctrl+F5.
2. Nëse kodi është në rregull, programi kompajllohet dhe shfaqet dritarja e aplikacionit.
3. Nëse kemi gabime, na del një njoftim që programi nuk ka mundur të kompajllohet. E shtypim No për t’u kthyer te editori.
4. Rikthehemi te editori dhe korigjojmë gabimet.
   • Dritarja Error List na ndihmon në gjetjen e gabimeve. Gabimet mund t’i klikojmë dy herë me tastin e majtë për të na dërguar te rreshti i kodit tek i cili gjendet problemi.
5. Pasi t’i kemi korigjuar gabimet, kthehemi te hapi 1.

Mbyllja e projektit

1. Shkojmë te File > Close Solution.
   • Nëse kemi ndryshime të paruajtura, na pyet nëse dëshirojmë t’i ruajmë para se ta mbyllim projektin.

Rihapja e projektit

1. Shkojmë te File > Open > Project/Solution.
2. E kërkojmë shtegun e projektit tonë.
3. Brenda dosjes së projektit, e zgjedhim .sln fajllin i cili mban emrin e projektit.
4. Shtypim Open dhe na hapet projekti.

Për një qasje alternative, shiko C++ përmes VS Code.

Resurse online

• cplusplus.com - Materiale mësimore për gjuhën C++.
• cpp.sh - Testo programe të C++ në ueb.